Çocukluk ve Ergenlikte Depresyonun Psikolojik Modeli ve Tedavisi

Çocukluk depresyonunun psikolojik modeli: Bilişsel Çarpıtma

 Depresif çocuklarla yapılan araştırmalar, bu çocukların bilişsel şemalarının, depresif olmayan çocuklara göre daha olumsuz olduğunu göstermiştir.
 Beck’in bilişsel modeline göre; çarpıtılmış, olumsuz düşünceler depresif kişinin en belirgin özelliğidir.
 Bilişsel üçlü: Kişinin, kendisiyle, deneyimleri ve geleceği ile ilgili olumsuz algısı

Bilişsel Çarpıtmalar

 Keyfi Çıkarsama: Yeterli ya da hiç kanıt olmadan bir sonuca varmak. Ör; bahçedeki doğumgünü partisinde yağmur yağan çocuğun kendinin değersiz olduğu sonucuna varması
 Seçici Soyutlama: Birçok öğesi olan bir durumda öğelerden yalnızca birine göre sonuca varmak. Grup çalışmasından kötü not alan çocuğun kendisi yüzünden kötü sonuç alındığına inanması
 Aşırı Genelleme: Tek, olasılıkla da saçma bir olaya dayanarak çok genel bir sonuç çıkartmak. Kötü puanın aptallığından kaynaklandığını düşünmesi
 Büyütme, küçümseme: Değerlendirmelerde abartılı olma. Bir topu karşılayamadığı için kendini kabiliyetsiz olarak görme, ya da şimdiye kadar hep 5 aldığı dersten 3 aldığında öncekileri şans olarak yorumlama

Neden bilişsel çarpıtma yapılır?
 Ev ortamında bu tür bilişsel çarpıtmaların yapılıyor oluşu (model alma)
 Bu çarpıtmaların bizzat çocuğa öğretiliyor oluşu
 Ör; çocuk bardağı kırdığında, “olur böyle dalgınlıklar” demek yerine, “gene mi kırdın, ne beceriksizsin” gibi….

Öğrenilmiş Çaresizlik

 Kişinin maruz kaldığı ve kaçınma olasılığının olmadığı olumsuz durumu bir süre sonra kaçınma ihtimali gündeme gelse de kabullenmesi ve ona tepki vermemeye başlaması
 Temel sayıltı: Bireyin başarısız olarak kontrol etmeye çalıştığı nahoş yaşam olayları ve travmalar, bireyin pasifliğine, eyleme geçememesine ve yaşamı kontrol edememe duygusuna;
 Tüm bunlar da depresyona yol açar.

Yüklemeler ve Öğrenilmiş Çaresizlik

 80’lere gelindiğinde öğrenilmiş çaresizlik kuramının depresyonu açıklamada yetersiz kaldığı görüldü.
 Kişiler kendilerini çaresiz hissediyorlardı.
 Ama aynı zamanda sorumlu da hissediyorlar ve suçluluk duygusu yaşıyorlardı.
 Bu ikisi bir arada nasıl oluyordu?

Yükleme Kuramı

 Buna göre depresyondakiler başarısızlıklarını, depresyonda olmayanlara göre daha fazla içsel (kişisel); kalıcı ve genel nedenlerle yorumladılar! (Davison & Neale, 2004, sf244-245)
 Genel yükleme: Hiçbir şeyi asla doğru yapamam
 Kalıcı faktörlere yükleme: Testte asla iyi değilimdir
 İç faktörlere yükleme: Ben aptalım

Tanı nasıl konur?

 Çocukla
 Anne-babayla
 Okulun rehberlik birimiyle
 Öğretmenlerle görüşme
 Gözlemler ve testler

Tedavi

 Anne baba ve çocuğun depresyon konusunda bilgilendirilmesi
 İlaç
 Bilişsel Davranışçı Tedavi

Anne baba ve çocuğun depresyon konusunda bilgilendirilmesi

 Suçluluk duygusunun azaltılması için depresyonun yaygınlığı ve biyo-psiko-sosyal model hakkında aileye bilgi vermek
 Çaresizlik duygusunun azalması için depresyonun tedavi edilebilirliğine dair bilgi vermek
 Çocuğun tepkilerinin kişisel bir düşmanlıktan kaynaklanmadığını belirtmek
 Nasihat vermenin, ikna etmeye çalışmanın, eleştirmenin işe yaramayacağını belirtmek
 Çocuğu olumsuz çevrelerden korumak, okula devamlılığını sağlamak konularında aileyi uyarmak
 Tedavi edilmediği takdirde intihar riskinin olduğunu belirtmek

İlaç Tedavisi

 Depresyon tedavisinde etkili
 Ne kadar uzun süre kullanılırsa kullanılsın bağımlılık yapmaz, beyne ya da kişiliğe zarar vermez!
 İntihar etmek amaçlı yüksek dozda alınsa bile ölümcül etki yaratmaz
 Eşlik eden diğer psikiyatrik bozukluklarda da etkili
 İlaçla tedavide 3 önemli devre:
 1. tedavi devresi: ilk 6-8 hafta: akut durumun düzelmesi
 2. tedavi devresi: 3-4 ay: kazanılan olumlu gelişmelerin pekiştirilmesi
 3. tedavi devresi: 1-2 yıl: depresyonun tekrarlamasını önleme devresi
 Tekrar etmemesi için aşamalı olarak azaltılmalı ve kesilmeli
 Kişiye uygun ilacın doğru doz ve sürede kullanımıyla birlikte, bireysel, ailesel ve çevresel tedavilerin uygulanmasıyla, tedavinin başarı oranı %90’ların üzerine çıkar.

Bilişsel Davranışçı Tedavi

 Hafif depresyon tedavisinde tek başına kullanılabilir
 3-4 ay: 12 seans…
 Amaç çocuk ve ergendeki bilişsel çarpıtmaların giderilmesi
 Sorunlarla daha iyi başa çıkmalarının ve daha işlevsel başetme mekanizmalarını kullanmalarının sağlanması
 Çocuğun duygusal durumu konusundaki farkındalığının artması(olumlu yanlar-suçlayıcı yan)
 Olumsuz otomatik düşüncelerin ve inançların yakalanması, sorgulanması ve adaptif düşünce ve inançlarla yer değiştirmesi
 İnsan ilişkilerinin düzeltilmesi (Kendini gerçekleştiren kehanet zincirini kırmak)

Yöntemler

 Bilişsel yapılandırma faaliyet programları, davranış deneyleri, davranışı başlatma görevleri ile birlikte ilerler…
 Olumlu yanlarından oluşan liste
 Ruh haline not verme
 Kanıt araştırma
 Günlük tutma
 Mutluluk çizelgesi yapma
 Role-playing: sosyal yönden itici davranışlarının farkına varma
 Problem ne? Olası çözümler neler? Uygun olanı seçip, uygula!: Öğrenilen becerilerin hayata geçirilmesi!



ÇOCUKLUK VE ERGENLİKTE DEPRESYON SERİSİNDE YARARLANILAN KAYNAKLAR:

Davison, G.C., Neale, J.M. (2004) Anormal Psikolojisi. Çev: İhsan Dağ vd. Ankara: TPD. Orijinal basım tarihi: 1998.

Ercan, E. S., Turgay, A. (2004) Mutsuz Çocuk, Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Depresyon, İstanbul: Remzi Kitabevi.

Koplewicz, H. S. (2004) Nesi Var Bu Çocuğun? Ergenlerde Depresyon Teşhisi ve Tedavisi, Çev: Sinem Gül, İstanbul: Varlık Yayınları.

Merrell, K. W. (2001) Helping Students Overcome Depression and Anxiety: A Practical Guide, New York & London: The Guilford Press.

Stark, K. (1990) Childhood Depression, School-based Intervention, New York & London: The Guilford Press.

Weller, E. B., Weller, R. A., Danielyan, A. K. (2004) Mood Disorders in prepubertal Children. In Textbook of Child and Adolescent Psychiatry, 3rd Edition, (pp. 411-435). Wiener, J.M. & Dulcan, M.K., Eds.Washington: American Psychiatric Publishing, Inc.

Weller, E. B., Weller, R. A., Danielyan, A. K. (2004) Mood Disorders in Adolescents. In Textbook of Child and Adolescent Psychiatry, 3rd Edition, (pp. 437-469). Wiener, J.M. & Dulcan, M.K., Eds.Washington: American Psychiatric Publishing, Inc.


TÜM KİTAPLARDA %45'E VARAN İNDİRİMLER

İyi Hissetmek
%25
indirim
300 TL
225 TL
Hayatı Yeniden Keşfedin
%25
indirim
275 TL
206.25 TL
Mod Terapisi
%25
indirim
200 TL
150 TL

İçerik Yazarı: Klinik Psikolog Miray Şaşıoğlu