Şema Eylemleri

Şemalar, organizmanın hayatta kalması için gerekli yapılardır. Şemalar birbiri içine geçmiş yapılar olduğu için, tek bir şemanın bile doğruluğunun sorgulanması tüm sistemi etkiler. Bu nedenle şemanın geçerliliğini tehdit eden durumlar, tüm sistemin dengesini de tehdit eder. Sistem ve şema kendisini korumak için çeşitli eylemlerde bulunur. Üç şema eylemi vardır: Sürdürmek, Kaçınmak, Telafi Etmek. Bu süreçler daha sonra şema tarafından etkinleştirilen, ve aynı zamanda şemayı güçlendiren çevre ile geçimsiz başa çıkma yöntemlerine dönüşürler. Bu eylemler çocukluk dönemlerinde uyumu güçlendirir ve psikoanalitik terimler olan direnç ve savunma mekanizmaları ile aynı anlama gelirler.


Şema Sürdürümü

Şema Sürdürümü, şemayı güçlendiren veya sürekli kılan bilişsel, davranışsal veya duygusal stratejileri kapsar (örn: şemayı destekleyen bilgiyi abartmak, şema ile uyumlu davranışlarda bulunmak). Örnek olarak Kusurluluk şeması olan bir kişinin eleştirel arkadaşları ile ilişkilerini sürdürebilmesini gösterebiliriz. Kusurluluk şeması, kişinin kendisine gelen eleştirilere katlanabilmesini sağlar. Ve kişinin eleştiri alması, kusurlu olduğuna ilişkin inancını pekiştirir.


Şema Kaçınması

Şemayı ve ilgili duyguları başlatmaktan kaçınmak için kişinin kullandığı davranışsal ve duygusal stratejilerdir. Kişi şema ile ilgili düşünmekten veya ilgili durumlarla karşılaşmaktan kaçınır. Örneğin Başarısızlık şeması olan bir hasta, sonuçta “kötü” olarak değerlendirileceğine inandığı için projesi üzerinde çalışmaktan kaçınabilir. Ve böylece olumsuz bir değerlendirme ile karşılaşma şansını arttırır. Bu durum şemayı daha da güçlendirir. (Kendini gerçekleştiren kehanet)

Şema Telafisi

Şemanın verdiği sıkıntıyı ve acıyı telafi etmek için kişinin
takındığı tutum ve davranışlardır. Şemadan beklenebileceklerin tam tersi olarak ortaya çıkarlar. Şema Telafileri çocuğun, ebeveynleri, kardeşleri ve akranlarının zedeleyici davranışlarının verdiği acıyla başa çıkmak için erken dönemde geliştirdiği işlevsel girişimlerdir. Yetişkin yaşlarda ve daha sağlıklı ortamlarda Şema Telafi Edici davranışlar işlevselliği bozucu hale gelir ve kişinin sıklıkla “iyi niyetle kötü sonuçlar almasına” neden olurlar. Aşırı telafiler sonuçta amaçlananın tam tersine neden olur ve şemanın sürdürülmesine de yardım ederler. Örneğin Duygusal Yoksunluk şeması olan bir kişi aşırı miktarda ilgiye ihtiyaç duyabilir ama günlük yaşantısında diğer
insanları kendinden kasıtlı olarak uzaklaştırabilir ve sonuçta kendisini daha da yalnız hisseder.


Aşağıda bazı şema alanlarındaki sürdürüm, kaçınma ve telafi davranışlarından örnekler bulacaksınız.


Şema Alanı: Bağımlılık

Sürdürücü Davranış: Sürekli olarak diğer insanlara güvenmek, sırtını dayamak
Telafi Edici Davranış: Gereksiz veya uygun olmasa da, her şeyi tek başına yapmak Kaçınma Davranışı: Ertelemek


Şema Alanı: Duygusal Yoksunluk

Sürdürücü Davranış: Uygun olmayan arkadaşlar veya eş seçmek
Telafi Edici Davranış: Aşırı bir şekilde arkadaş ve eş gereksiniminde olmak
Kaçınma Davranışı: Yakın ilişkilerden kaçınmak

Şema Alanı: Yetersizlik / Başarısızlık

Sürdürücü Davranış: Kendini vermeden çalışmak, işleri bozmak Telafi Edici Davranış: Açık olsa bile hatayı kabul etmemek.
Kaçınma Davranışı: İşleri ertelemek veya reddetmek


Şema Alanı: Kusurluluk / Sevilmezlik

Sürdürücü Davranış: Eleştirel bir eş seçmek
Telafi Edici Davranış: İlgi ve beğenilmeye aşırı gereksinim duymak
Kaçınma Davranışı: Yakın ilişkilerden kaçınmak


TÜM KİTAPLARDA %45'E VARAN İNDİRİMLER

İyi Hissetmek
%25
indirim
300 TL
225 TL
Hayatı Yeniden Keşfedin
%25
indirim
275 TL
206.25 TL
Mod Terapisi
%25
indirim
200 TL
150 TL
Jane Doe

Psikiyatr H.Alp Karaosmanoğlu

1969 yılında İzmir'de doğdu. 1993 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun olduktan sonra Psikiyatri ihtisasını Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesinde tamamladı. Analitik Yönelimli Grup Terapileri, Bilişsel ve Davranışçı Psikoterapi, Cinsel İşlev Bozuklukları Tedavileri eğitimlerini tamamladı.

2000 yılında PsikoNET Psikoterapi ve Eğitim Merkezini kurdu. Halen bu merkezin yöneticiliğini yapmaktadır. Bilişsel ve Davranışçı Terapi eğitimini ve süpervizyonunu bitirdikten sonra 2002 yılında Şema Terapi ile ilgilenmeye başladı ve 2005 yılının başlarından itibaren bu tedavi türünün ülkemizde tanınması ve uygulanması amacıyla eğitmlere başladı. ISST (International Society of Schema Therapy) tarafından "Advanced" seviyede Şema Terapisti ve eğitimcisi olarak tanınan Dr. Karaosmanoğlu halen bu eğitimleri sürdürmektedir.

2003 yılında PsikoNET Yayınlarını kuran Dr. Karaosmanoğlu, Bilişsel ve Davranışçı Terapi ve Şema Terapi konularında çeşitli kitapların çevirilerinde yer aldı ve editörlüklerini yaptı.